به نظر می‌رسد که برخی رسانه‌ها بدون توجه به انتقادات جدی و با هدف توجیه افزایش نقدینگی به بیان اهمیت کیفیت آن و تاثیرش بر رشد اقتصادی روی آورده‌اند.

 افزایش نقدینگی به عنوان اصلی‌ترین عامل رشد تورم به یکی از بزرگترین معضلات اقتصاد ایران در سال‌های اخیر تبدیل شده است.

با این وجود، به نظر می‌رسد که برخی رسانه‌ها بدون توجه به ماهیت اقتصاد ایران و تجربه‌های آن از افزایش نقدینگی، سعی در عادی یا حتی مفید نشان دادن این پدیده شوم دارند.

افزایش نقدینگی باعث رشد اقتصادی می‌شود؟

اخیرا خبرگزاری فارس با انتشار گزارشی از اهمیت بیشتر کیفیت رشد نقدینگی نسبت به کمیت آن گفته و اذعان کرده که اگر میزان تولید کالاهای مبادله‌ای، متناسب با حجم پول رشد کند، سبب تورم نخواهد شد.

همچنین در این گزارش ذکر شده است که خلق نقدینگی برای ساخت مسکن همراه با عرضه زمین دولتی، از چند جهت نیروهایی در مقابل تورم ایجاد می‌کند.

به ادعای خبرگزاری فارس، رشد عرضه زمین به عنوان دارایی جدید و بزرگ شدن اقتصاد از یک سو و افزایش تولید کالاها در صنایعی که در حال حاضر تولید کمتر از ظرفیت دارند از سوی دیگر، رشد اقتصادی ایران افزایش داده و تورم را مهار می‌کند.

با وجود اینکه نکات ذکر شده بر روی کاغذ و در ادبیات اقتصادی صحیح به نظر می‌رسد اما نکته قابل ملاحظه در طرح این ادعا، درنظر گرفتن مختصات اقتصادی ایران است.

مسیر انحرافی جریان نقدینگی

بررسی آمارهای رسمی حاکی از آن است که نقدینگی در اقتصاد ایران در طی دهه 90 بیش از هزار درصد افزایش یافته و این در حالی است که تولید ناخالص داخلی ایران در همین مدت تنها پنج درصد رشد کرده است.

به این ترتیب اقتصاد ایران در ده سال گذشته کاملا در هدایت نقدینگی به سوی تولید ناموفق بوده و بسیاری از کارخانه‌ها و بنگاه‌های تولیدی با وجود این موج نقدینگی، همچنان نمی‌توانند با ظرفیت کامل، فعالیت تولیدی خود را دنبال کنند.

چرا که تورم افسارگسیخته ایران باعث شده که پول به سوی فعالیت‌های غیرمولد و سفته بازی منتقل شود و صاحبان سرمایه تمایلی به تولید نداشته باشند. همچنین بعید به نظر می‌رسد که این موضوع به سادگی قابل تغییر باشد.

فاجعه‌ای به نام مسکن مهر

از طرف دیگر، اقتصاد ایران طعم تلخ هدایت نقدینگی به سوی ساخت مسکن را نیز در طرح مسکن مهر تجربه کرده است. به طوری که طبق اظهارات علی طیب‌نیا، وزیر امور اقتصادی و دارایی در سال 1394 تقریبا تمام پولی که در طول تاریخ کشور چاپ شده برای مسکن مهر خرج شده است.

همچنین به عقیده کارشناسان، بخش بزرگی از تورم‌های بالای اقتصاد ایران به واسطه اجرای همین طرح و نحوه تامین مالی آن بوده است.

زنگ خطر تورم

به نظر می‌رسد که توجه برخی رسانه‌ها به کیفیت نقدینگی تنها به دلیل توجیه کمیت آن است. چرا که نه تنها روند رشد افسارگسیخته نقدینگی در دولت‌های پیشین، در دولت سیزدهم مهار نشده بلکه شدت گرفته است.

از سوی دیگر با سپرده شدن وظیفه تامین مالی ابرپروژه ساخت چهار میلیون مسکن در دولت رئیسی به شبکه بانکی بعید نیست که بار دیگر شاهد سونامی رشد نقدینگی در اقتصاد ایران باشیم. موضوعی که با توجه به تجربه سال‌های گذشته، می‌تواند هشداری برای تورم‌های بالاتر در اقتصاد ایران باشد.