بسیاری از نمایندگان مجلس، صبح امروز، یکشنبه، در صحن علنی با اعتراض به افزایش قیمت دلار رئیسی، خواستار رسیدگی به وضعیت تیم اقتصادی دولت و ایجاد تغییراتی در آن شدند.

 قیمت دلار در دولت ابراهیم رئیسی، دوباره لحظه به لحظه در حال تلاطم است تا جایی که بسیاری از نمایندگان مجلس امروز و در سطح علنی، ورود دلار به کانال 40 هزار تومان را تایید کردند. همین اظهارات، صحن امروز مجلس را به محلی برای حمله مجلسیان به رکورد شکنی قیمت دلار در دولت رئیسی بدل کرد و برخی از نمایندگان در نطق‌هایی این دولت و تیم اقتصادی‌اش را به اهمال‌کاری و بی‌کفایتی در زمینه مهار بازار ارز متهم کردند. ذکر این نکته ضروری‌ست که منبعِ نقل قول‌های این گزارش خبرگزاری ایسنا است:

نگهداری دلار قاچاق محسوب شود

روح‌الله ایزدخواه، صحن علنی مجلس را در یکشنبه چهارم دی ماه با نطق خود از گزارش کمیسیون اقتصادی تکان داد. او در روشن‌ترین و صریح‌ترین اظهارات ممکن، افزایش 50 درصدی قیمت دلار در طول عمر دولت سیزدهم را ناشی از ناپختگی تیم اقتصادی دولت دانست و گفت: در شروع این دولت نرخ ارز 26 هزار تومان و امروز 39 هزار تومان است. یعنی افزایش 50 درصدی نرخ ارز را شاهد بودیم.

او با بیان اینکه «آقایان نباید این موضوع را به اغتشاشات و تحولات اخیر کشور ارتباط دهند»، یکسان بودن سیاست‌های ارزی دولت رئیسی با دولت‌های قبل را عامل اصلی وضعیت امروز قیمت دلار دانست: تقاضا برای تبدیل پول ریالی به ارز همیشه بوده و 30 سال است که این موضوع مطرح است و نباید در مورد واقعیت‌ها فرافکنی انجام شود.

نماینده تهران، با اشاره به موضوع تحریم‌ها، اظهار کرد: دولت چرا از تجربه روسیه در حفظ ارزش پول ملی استفاده نمی کند، بازار غیررسمی نهایتا 10 درصد معاملات ارزی را به خود اختصاص می دهد، چگونه است که این 10 درصد بر کل بازار تاثیر گذاشته و دولت نمی تواند بازار غیر رسمی را جمع کند؟ دولت باید 1100 صرافی غیرمجاز را جمع کند و حساب ارزی در بانک ها برای مردم ایجاد کند.

ایزدخواه ادامه داد: افرادی که دلار دارند با ایجاد حساب ارزی باید این منابع خود را در بانک‌ها پس‌انداز کنند و بعد از آن نگهداری ارز قاچاق محسوب شود. همچنین معاملات غیررسمی در پیاده روها و خیابان ها باید قاچاق محسوب شود. کشور جنگ‌زده سوریه 8 برابر قدرت پول ملی اش از ما بیشتر است زیرا بازار غیررسمی خود را مدیریت کرده است.

اقتصاد ایران دلاریزه شده است؟

بخش دیگری از حرف‌های این نماینده مجلس به طور مستقیم به ارزیابی کمیسیون اقتصادی از وضعیت قیمت روز دلار در کارنامه دولت رئیسی می‌پردازد. ایزدخواه با بیان اینکه «کمیسیون اقتصادی در گزارش خود آورده است که ما باید نرخ نیمایی را به نرخ رسمی نزدیک کنیم و از این موضوع به عنوان افزایش قدرت رهبری بانک مرکزی یاد می کنند» اعلام کرد: همین تفکر به ما ضربه زده است! در موضوع حذف ارز ترجیحی فریاد زدیم و گفتیم مسئله نرخ 4200 تومان نیست بلکه موضوع کاهش ارزش پول ملی است و دولت حاضر نیست بودجه ارزی و ریالی را تفکیک کند. درآمدهای دلاری دولت باید به همان صورت دلاری هزینه شود و دولت نباید در افزایش نرخ ارز سهیم یا ذینفع باشد و بخواهد با افزایش نرخ ارز کسری بودجه خود را جبران کند.

به گفته او، گزارش کمیسیون اقتصادی توجیه ماجراست و واقعیت این است که ما برای مدیریت متمرکز ارز اقدامی نکردیم و اقتصاد را دلاریزه کردیم و پیمان‌های دوجانبه ایجاد نکرده‌ایم. رئیس بانک مرکزی می گوید «من نمی‌دانم که صادرات ریالی چیست». مدیریت ارز را باید اساسا خانه تکانی کنیم. تیم ارزی بانک مرکزی همان تیم آقای روحانی است همچنان که تیم برنامه‌ریزی سازمان برنامه و بودجه همان تیم آقای روحانی است.

ایزدخواه در پایان با بیان اینکه «اگر دولت نمی خواهد تغییراتی ایجاد کند این مسائل را به مردم، قاچاق ارز و امثال این موضوعات نسبت ندهد» عملا پرسشی را مطرح کرد که در ماه اخیر و همزمان با افزایش قیمت دلار در ماه آذر، کارشناسان اقتصادی بارها آن را مطرح کرده و اعلام کرده بودند دولت با عدم اهتمام در حوزه مذاکرات برجامی از یک سو و تلاش برای رفع کسری بودجه خود، زمینه افزایش قیمت دلار را مهیا کرد.

ورود دستگاه قضائی به بازار ارز؟

واکنش بعدی به نوسانات قیمت دلار و بازار ارز از سوی دادستان کل کشور بود. حجت الاسلام محمدجعفر منتظری که در یک نشست خبری شرکت کرده بود، در پاسخ به سوالی درباره  اقدامات دادستانی در رابطه با نوسانات بازار اقتصادی گفت: توطئه دشمن در بخش اقتصادی ادامه دارد. بخش اقتصادی در دست دولت است اما به لحاظ حضور در برخی مراکز اقتصادی، در تلاش هستیم این مسیر را دنبال کنیم و یک سری کارهای قضائی هم برای کسانی که در بازار ارز نابسامانی ایجاد می‌کنند، با ورود دستگاه قضائی در حال انجام است.

نایب رئیس کمیسیون برنامه، بودجه مجلس نیز در اظهارات خود، بانک مرکزی را مسئولِ صیانت از ارزش پول ملی دانست و گفت: واقعیت این است که در همه دنیا بانک مرکزی مکلف به صیانت از ارزش پول ملی است و قانون نیز همه ابزارها را اعم از نرخ بهره تا انضباط مالی بانک‌ها و بازار گردانی بازار ارز، در اختیار بانک مرکزی قرار داده است؛ بنابراین بانک مرکزی کاملاً ابزار را در اختیار دارد و صیانت از ارزش پول ملی تکلیفی است که بر عهده این دستگاه قرار گرفته است.

ایده محسن زنگنه، نماینده مردم تربت حیدریه برای حل مشکل رشد قیمت دلار در کشور، مسئولیت پذیری بانک مرکزی و کاهش اختلاف قیمت میان ارز نیمایی و قیمت بازار است، ایده‌ای که پیشتر ایزدخواه آن را مردود دانسته بود: در قانون بودجه تاکید کردیم که دولت باید درآمدهای نفتی خود را به یک قیمت بفروشد و در کشور یک قیمت ارز داشته باشیم؛ در مشروح مذاکرات در صحن و کمیسیون تلفیق تاکید شد که دولت به سمت ایجاد یک قیمت ارز برود؛ الان ۴ قیمت ارز اعم از قیمت حواله یا همان نیمایی، قیمت بازار متشکل ارزی، قیمت بازار ارزی فضای فیزیکی در سبزه میدان و چهارراه استانبول و قیمت ارز فردایی داریم و متاسفانه بین قیمت نیمایی و قیمت بازار متشکل و ارز فیزیکی فاصله خیلی زیاد شده که این اختلاف به ضرر صادر کننده است و عملاً به جای اینکه مشوق صادراتی به صادرکنندگان بدهیم، او را تنبیه و مجبور می‌کنیم که ارز خود را در بازاری با اختلاف قیمت زیاد ارائه دهد.

کاهش 33 درصدی ارزش پول ملی

تذکر عضو دیگر کمیسیون اقتصادی مجلس با درخواست استعفای برخی از اعضای تیم اقتصادی دولت همراه بود. کاظم موسوی در تذکری اعلام کرد: ارزش پول ملی در مدت کوتاهی ۳۳ درصد کاهش پیدا کرده و اگر جای برخی از اعضای کابینه دولت سیزدهم بودم، از همین تریبون استعفا داده و کنار می رفتم. کشور ما جزو کشورهای ثروتمند دنیا از نظر منابع گاز، نفت، پتروشیمی و انسانی است پس چرا ارزش پول ملی ما در جهان تحقیر می شود؟ مگر تورم چیزی جز کاهش ارزش پول ملی است؟

اگر اظهارات این نمایندگان مجلس را در کنار سخنان نظری، عضو دیگر کمیسیون اقتصادی مجلس بگذاریم که گفته است «بی‌کفایتی برخی مسئولان اقتصادی مبرهن است» باید گفت که بعید نیست نهایت حمله مجلس درباره افزایش قیمت دلار در دولت رئیسی، تغییر رئیس بانک مرکزی یا طرح سوال از وزیر اقتصاد باشد، تصمیماتی که به نظر نمی‌رسد بتواند مرهمی بر شرایط پیچیده بازار ارز در کشور قلمداد شود.