ارتباط بیمه‌ای و پرداخت حق بیمه، شرط اصلی برای ارائه انواع خدمات بیمه‌ای و درمانی به بیمه‌شدگان تأمین‌اجتماعی و افراد تحت تکفل آنان است و سوابق بیمه‌ای هر فرد، در واقع کارنامه ایام بیمه‌پردازی او به سازمان تأمین‌اجتماعی است که به هنگام برقراری و ارائه خدمات مختلف بیمه‌ای، در کنار نرخ حق بیمه پرداختی، مبنای اصلی برقراری و ارائه خدمات کوتاه‌مدت و بلندمدت بیمه‌ای و محاسبه مبلغ قابل پرداخت است.

در مورد هر فرد شاغل در یکی از کارگاه‌های مشمول قوانین کار و تأمین‌اجتماعی، کارفرما مکلف است صورت مزد، حقوق و حق بیمه مربوطه را در مهلت قانونی و طبق ترتیبات پیش‌بینی شده در قانون تأمین‌اجتماعی، به صورت ماهانه محاسبه و به شعب سازمان تأمین‌اجتماعی پرداخت کند. طبق ماده ۳۹ قانون تأمین‌اجتماعی، مهلت قانونی برای تحویل لیست و پرداخت حق بیمه هر ماه، حداکثر تا آخرین روز ماه بعد است و کارفرمایان مکلف هستند حق بیمه کارگران و شاغلان را در مهلت قانونی به سازمان تأمین‌اجتماعی پرداخت نمایند.

با پرداخت حق بیمه ماهانه، برای هر فرد بیمه‌شده، سابقه بیمه‌پردازی ایجاد می‌شود که این سوابق در بانک‌های اطلاعاتی این سازمان نگهداری می‌شود. اما چرا سابقه بیمه برای بیمه‌شدگان مهم است؟ همانطور که گفته شد، سابقه بیمه به منزله ماه‌ها و سال‌های پرداخت حق بیمه است که ملاک ارائه تعهدات کوتاه مدت و بلندمدت به بیمه‌شدگان است؛ مثلاً برای پرداخت هدیه ازدواج به بیمه‌شدگان اجباری، داشتن حداقل ۷۲۰ روز سابقه بیمه‌پردازی نیاز است یا برای احراز شرایط بازنشستگی، برحسب شرایط مقرر در ماده ۷۶  قانون تأمین‌اجتماعی، داشتن حداقل مشخصی از سابقه بیمه‌پردازی نیاز است.

مدیرکل نامنویسی و حساب‌های انفرادی سازمان تأمین‌اجتماعی با اشاره به اهمیت موضوع سوابق بیمه‌پردازی، به همه گروه‌های بیمه‌شدگان توصیه می‌کند با ثبت‌نام در سامانه خدمات غیرحضوری سازمان تأمین‌اجتماعی به نشانی ES.TAMIN.IR سوابق بیمه‌ای خود را به صورت مرتب کنترل و بررسی کنند و می‌افزاید: غالب کارفرمایان مرتبط با این سازمان، خوش‌حساب و متعهد هستند و حق بیمه کارگران را در موعد مقرر پرداخت می‌کنند؛ ولی بعضاً مشاهده می‌شود که برخی کارفرمایان در پرداخت حق بیمه کارگران کوتاهی کرده‌اند و یک یا چند ماه حق بیمه برای بیمه‌شدگان پرداخت نشده و در میان سوابق بیمه‌ای بیمه‌شدگان، خلاءهایی ایجاد شده و این در صورتی است که  کارگر در آن مقطع در محل کار شاغل بوده و مزد یا حقوق یا حق‌الزحمه دریافت نموده است. این گروه از بیمه‌شدگان می‌توانند برای بازیابی سوابق آن ماه یا ماه‌هایی که حق بیمه آن پرداخت نشده، به صورت قانونی اقدام کنند.

محمد محمدی می‌افزاید: این گروه از بیمه‌شدگان می‌توانند به شعب تأمین‌اجتماعی مراجعه کنند و مدارک و مستنداتی که حاکی از اشتغال و دریافت مزد یا حقوق یا حق‌الزحمه در آن مقاطع باشد را به شعبه ارائه دهند و فرم ادعای سابقه را تکمیل کنند.

در حال حاضر در سامانه خدمات غیرحضوری سازمان نیز بخش اعتراض به سوابق، فعال شده است تا بیمه‌شدگان بدون مراجعه به شعبه، درخواست خود را در این زمینه ارائه دهند. این درخواست‌ها و مدارک و مستندات ارائه شده در شعب تأمین‌اجتماعی در کمیته رسیدگی به ادعای سوابق بررسی می‌شود و در صورت تأیید ادعای بیمه‌شده، میزان حق بیمه با رعایت مقررات جاری محاسبه و به کارفرما ابلاغ و پس از طی مراحل قانونی، مدت مورد تأیید کمیته، جزو سابقه بیمه شده منظور می‌گردد.

محمدی تأکید می‌کند که مقرر شده است پس از ثبت اعتراض بیمه‌شدگان در مورد سوابق ناموجود، سازمان تأمین‌اجتماعی ظرف ۲ ماه، پس از رسیدگی فنی و کارشناسی، پاسخ پذیرش یا رد ادعای سابقه بیمه‌شده را اعلام کند و در صورت تأیید و احراز اشتغال بیمه شده در ایام ادعایی در کارگاه، موضوع به کارفرما برای پرداخت حق بیمه موردنظر ابلاغ می‌شود و پس از طی مراحل قانونی، سوابق ماه‌هایی که بیمه‌شده در کارگاه اشتغال داشته اما حق بیمه مربوط به آن ماه‌ها پرداخت نشده، در کارنامه سوابق بیمه فرد بیمه‌شده، ثبت خواهد شد.

سئوالی که در اینجا مطرح می‌شود و اتفاقاً سئوال بسیاری از بیمه‌شدگان است این است که آیا بیمه‌شدگان برای ماه‌هایی که کارکرد نداشته‌اند و به تبع آن، حق بیمه آنان نیز در آن ایام پرداخت نشده است و مابین سوابق بیمه‌ای آنها فاصله ایجاد شده است، خود رأساً  می‌توانند مبالغ حق بیمه را پرداخت کنند تا سابقه بیمه برای آنها منظور شود؟

محمدی در پاسخ به این پرسش می‌گوید: امکان تکمیل سوابق برای ماه‌های بدون کارکرد وجود ندارد. این امکان صرفاً برای کسانی وجود دارد که در آن مقطع که برای آنها سابقه ایجاد نشده است، کار می‌کرده‌اند و کارفرما به هر دلیل، حق بیمه آنها را در مهلت مقرر قانونی پرداخت نکرده است و مدارکی دال بر اشتغال نظیر فیش حقوقی، حکم کارگزینی یا هر مدرکی که اثبات می‌کند برای کارفرمای مدنظر کار کرده‌اند را در اختیار داشته باشند و این مدارک را به همراه مشخصات کارفرما و کارگاه به ضمیمه فرم ادعای سابقه، به شعب تأمین‌اجتماعی ارائه یا در سامانه خدمات غیرحضوری تأمین‌اجتماعی ثبت کنند.

محمدی با تأکید بر اینکه صرفاً افرادی می‌توانند برای تکمیل سابقه بیمه اقدام کنند که در ماه‌هایی که برای آنهاحق بیمه پرداخت نشده، حتماً در کارگاه مورد ادعا شاغل بوده باشند، می‌گوید: البته یک استثناء هم داریم و آن هم مربوط به افرادی است که بالای ۶۰ سال سن و دارای سابقه بیمه کمتر از ۱۰ سال هستند و می خواهند با استفاده از قانون خاص تصویب شده برای این افراد، از مستمری بازنشستگی بهره‌مند شوند. این گروه از افراد می‌توانند در صورت تمایل شخصی خود، سوابق بیمه‌پردازی خود را تا سقف ۱۰ سال با پرداخت یکجای حق بیمه ایام باقیمانده تا ده سال، تکمیل کنند تا مطابق مقررات مستحق دریافت مستمری بازنشستگی از سازمان تأمین‌اجتماعی شوند.

وی همچنین یادآوری می‌کند: با عنایت به صدور بخشنامه در شهریورماه سال ۹۹ از سوی سازمان تأمین‌اجتماعی برای بیمه‌شدگانی که به دلیل ماهیت شغلی خود به‌صورت کسری از ماه در کارگاه‌های مشمول قانون تأمین‌اجتماعی اشتغال به کار دارند مانند منشی مطب‌ پزشکان، معلمان و… امکان تکمیل سوابق بیمه‌پردازی در ایام جاری اشتغال پس از عقد قرارداد، به طور اختیاری فراهم شده است که این گروه از بیمه‌شدگان می‌توانند برای اطلاع از ضوابط و مقررات مربوط به تکمیل سوابق کسری از ماه – که البته فقط در مورد ماه‌های پس از انعقاد قرارداد امکان‌پذیر خواهد بود- بخشنامه مرتبط با این موضوع را از سایت سازمان دریافت و مطالعه و با عقد قرارداد، نسبت به تداوم بیمه‌پردازی خود به صورت کامل اقدام نمایند.

محمدی به همه بیمه‌شدگان توصیه کرد به‌صورت منظم به سامانه خدمات غیرحضوری سازمان تأمین‌اجتماعی به نشانی es.tamin.ir مراجعه و سوابق بیمه‌ای خود را مشاهده و بررسی کنند. همچنین افراد در مقاطعی که به هر دلیل اشتغال ندارند، حسب مورد با انعقاد بیمه اختیاری یا بیمه مشاغل آزاد، بیمه‌پردازی خود را ادامه دهند تا میان سوابق بیمه‌ای آنها فاصله‌ای ایجاد نشود. لازم به ذکر است هریک از بیمه‌شدگان با شماره‌گیری #۱۴۲۰*۴* و ارسال شماره ۲ و نهایتاً با ارسال شماره ملی آخرین سابقه ماه قبلی خود را با مقدار کارکرد روزانه و همچنین دستمزد ماهیانه، دریافت نمایند.