درحالی‌که تا پیش از این طبق قانون اصلاح قانون صدور چک، اگر فردی در یک بانک دسته چکی داشت و چک او برگشت می‌خورد، از تمام حساب‌‌هایش در همان بانک مبلغ مربوطه برداشت و چک اگر مبلغش کفایت کرد، پاس می‌‌شد، در حال حاضر مکانیزم جدید پرداخت چک برگشتی بدین صورت اجرا می‌شود که

به میزان مبلغ کسری چک برگشتی، سایر حساب‌‌های صادرکننده چک برگشتی در تمام شبکه بانکی مسدود شود و در نهایت روال قانونی از سوی قوه قضائیه برای برداشت از آن حساب طی شود. بنابراین اگر فردی در پنج بانک حساب دارد و در بانک اول چک وی برگشت می‌‌خورد، مانده تمام حساب‌‌ها احصا می‌‌شود و در مرحله بعدی به ترتیبی که از بیشترین به کمترین مانده است، کسری موجودی چک برگشتی مسدود خواهد شد. معاون فناوری‌های نوین بانک مرکزی درخصوص نحوه اطلاع فرد دارای چک برگشتی از مسدودی حساب‌‌هایش تصریح کرد که مقرر است که این کار به‌صورت برخط انجام شود و فرد از طریق کانال‌‌های ارتباطی بانک خودش بتواند از وضعیت مسدودی حسابش اطلاع یابد. این مقام مسوول بانک مرکزی درخصوص مسدودی وجوه در سایر بانک‌‌ها افزود که در حال حاضر این خدمت در ۲۵ بانک عملیاتی است و با رهنمود رئیس کل بانک مرکزی به بانک‌ها اعلام کردیم که هفته جاری مانوری را در این‌باره برگزار کنیم. بحث مسدودی و رفع مسدودی حساب، برنامه پیچیده‌‌ای است که برای هر کدام از این‌‌ موارد، بانک‌‌ها حدود ۱۵۰ تست باید انجام دهند. بنابراین این تکلیف در شرف اجرا است و به زودی عملیاتی خواهد شد.

زمان صرف‌شده برای اجرای قانون جدید چک

در روز پایانی هفته گذشته، جزئیات تمام اقداماتی که درباره قانون جدید چک اجرایی شد، تشریح شد. مهران محرمیان، معاون فناوری‌‌های نوین بانک مرکزی در تشریح این اقدامات بیان کرد که در قانون جدید چک ۱۷ تکلیف را برای شبکه بانکی برشمرده است تصریح کرد که ۱۱ مورد از این تکالیف به‌طور کامل انجام شده است که مهم‌ترین آن، این بود که هر چکی صادر می‌شود، باید در سامانه صیاد ثبت شود.

معاون فناوری‌های نوین بانک مرکزی در بخش دیگری از صحبت‌های خود تاکید کرد: برای اجرای این قانون، فعالیت بسیار زیادی لازم بود که انجام شود؛ چون باید در کل شبکه بانکی و افرادی که با چک سر و کار داشتند انجام می‌شد و در این زمینه بسیار محدودیت داشتیم و همه این دوران در فضای کرونا انجام شد؛ به‌نحوی‌که بخش زیادی از اقدامات انجام‌شده درخصوص اجرای این قانون در دورانی انجام شد که شبکه بانکی و کل کشور درگیر شیوع کرونا بودند و بسیاری از خدمات به شکل غیرحضوری ارائه می‌شد. به گفته محرمیان، بیش از یک میلیون نفر ساعت صرف شد تا این کار به انجام برسد؛ به‌نحوی‌که ۱۵۰هزار نفر ساعت آن در بانک مرکزی و ۸۵۰ هزار نفر ساعت آن در شبکه بانکی بوده است. این میزان منهای آن وقتی است که کارمندان شعبه برای اطلاع‌رسانی، آموزش و صحبت با مشتریان گذاشتند.

چالش‌های مسدودی وجوه در سایر بانک‌‌ها

محرمیان در ادامه افزود که درخصوص مسدودی وجوه در سایر بانک‌‌ها، معضل اصلی این بود که این اقدام باید به‌صورت همزمان در کلیه بانک‌‌ها انجام می‌‌شد. اکنون این خدمت در ۲۵ بانک عملیاتی است و با رهنمود رئیس کل بانک مرکزی به بانک‌ها اعلام کردیم که هفته جاری مانوری را در این باره برگزار کنیم.

او در ادامه صحبت‌های خود تصریح کرد: روزانه چند ده هزار چک برگشتی داریم که باید تا مدتی بیایند که مطمئن باشیم به لحاظ فنی مشکلی نیست و البته پنج بانک باقی‌مانده هم به این طرح بپیوندند، ممکن است دو هفته طول بکشد. این کار را به‌صورت آزمایشی اجرا می‌کنیم تا بانک‌‌ها سرویس‌هایشان زیر فشار برود و مطمئن شویم مشکلی نیست و در نهایت عملیاتی کنیم. سرویس ما وصل است و یک مرحله مانور را آزمایشی انجام می‌‌دهیم و اگر موفقیت‌آمیز بود، عملیاتی می شود و اگر سرویس بانک‌ها پایدار نباشد ممکن است مقداری طولانی شود و فرصتی دهیم تا سرویس آنها پایدار شود. او درباره چالش بانک‌‌هایی که متصل نشده‌‌اند، افزود: بحث مسدودی و رفع مسدودی حساب، برنامه پیچیده‌‌ای است که برای هر کدام از اینها، بانک‌‌ها حدود ۱۵۰ تست باید انجام دهند. بنابراین این تکلیف در شرف اجرا است و به زودی عملیاتی خواهد شد.

نحوه جدید پرداخت چک برگشتی

محرمیان درباره نحوه مسدودی حساب‌‌های فرد صادرکننده چک برگشتی عنوان کرد: باتوجه به اینکه ماده ۵ مکرر قانون اصلاح قانون صدور چک، مواردی را برای شخصی که چک وی برگشت می‌خورد در نظر گرفته است، یکی از این موارد کسر مانده چک برگشتی از کلیه حساب‌‌های صادرکننده چک در شبکه بانکی است. در حال حاضر بخشی از این قانون در حال اجراست. به این معنا که اگر فردی در یک بانک دسته چکی داشته باشد و چک او برگشت بخورد، از تمام حساب‌‌هایش در همان بانک مبلغ مربوطه برداشت و چک اگر مبلغش کفایت کرد، پاس می‌‌شود.

مقام مسوول بانک مرکزی یادآور شد: در قسمت دیگر قانون عنوان شده است که به میزان مبلغ کسری چک برگشتی، سایر حساب‌‌های صادرکننده چک برگشتی در تمام شبکه بانکی مسدود شود و در نهایت روال قانونی از سوی قوه قضائیه برای برداشت از آن حساب طی شود. بنابراین اگر فردی در پنج بانک حساب دارد و در بانک اول چک وی برگشت می‌‌خورد، مانده تمام حساب‌‌ها احصا می‌‌شود و در مرحله بعدی به ترتیبی که از بیشترین به کمترین مانده است، کسری موجودی چک برگشتی مسدود خواهد شد.

او درباره نحوه اطلاع فرد دارای چک برگشتی از مسدودی حساب‌‌هایش تصریح کرد که مقرر است که این کار به‌صورت برخط انجام شود و فرد از طریق کانال‌‌های ارتباطی بانک خودش بتواند از وضعیت مسدودی حسابش اطلاع یابد. معاون فناوری‌‌های نوین درباره روال رفع مسدودی از حساب‌‌های صادرکننده چک بلامحل عنوان کرد: روال رفع مسدودی همان روالی است که تاکنون انجام شده است. یعنی صادرکننده چک بلامحل برای رفع مسدودی باید رضایت شخص ذی‌نفع چک را اخذ کند که در عمل این کار با پرداخت مبلغ انجام خواهد شد و پس از آن، همین روال به‌صورت معکوس انجام می‌شود و در تمام شبکه بانکی رفع سوءاثر اعمال و وجوه مسدودی آزاد می‌شود. او در نهایت تاکید کرد: موضوع فوق مطابق قانون برای تمام چک‌‌های قدیمی و جدید اعمال می‌شود و تنها به چک‌‌های صیادی جدید بنفش رنگ محدود نمی‌‌شود.

دسترسی به سامانه صیاد از طریق پیامک

مقام مسوول بانک مرکزی با تاکید بر اینکه تمام تکالیف مربوطه حتی مواردی که هنوز در شبکه بانکی اجرایی نشده، مواردی هستند که در بانک مرکزی انجام و اجرایی شده است، بیان کرد: مساله این است که سرویسی که در بانک مرکزی اجرایی شده برای مردم قابل دسترسی هست یا خیر که در این خصوص واسط بین بانک مرکزی و مردم، بانک‌‌ها و موسسات اعتباری هستند.

به‌عنوان مثال ثبت چک توسط خودپردازها از سوی بانک مرکزی اجرا شده و ۱۵ بانک به این سرویس متصل شده‌‌اند و سایر بانک‌‌ها نیز به تدریج متصل خواهند شد. درباره پیامک وقتی شاهد کندی بانک‌‌ها بودیم، بانک مرکزی وارد عمل شد و سرویس را راه‌‌اندازی کرد و چند روز گذشته عملیاتی شد و تاکنون ۹۰ هزار چک از این طریق عملیاتی شده است و به تدریج بین مردم رواج بیشتری پیدا می‌کند.